Periyodik Sağlık Taraması
Periyodik sağlık taraması, çalışanların düzenli olarak fiziksel kontrolünü içeren hizmet içi muayeneleri anlamına gelmektedir. Çalışanlar, işin sektörüne göre belirli periyotlarda sağlıklarını kontrol ettirmek zorundadır. Özellikle iş sağlığı ve güvenliği bakımından çok tehlikeli kategoride yer alan çalışanların bu sağlık taramalarını çok ciddiye alarak yaptırmaları gerekir. Bu ciddiyeti sağlamak başta işveren olmak üzere, çalışan, işyeri hekimi ve iş sağlığı ve güvenliği uzmanını da kapsayan bir süreçtir.
Periyodik sağlık taraması, belirli aralıklarla yapılan ve bireylerin genel sağlık durumlarını değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilen rutin kontrolleri ifade eder. Bu taramalar, sağlık sorunlarının erken teşhis edilmesi ve önlenmesi amacıyla yapılır.
Genel Fizik Muayene: Doktor tarafından yapılan genel sağlık değerlendirmesi.
Laboratuvar Testleri: Kan, idrar ve diğer vücut sıvılarının analiz edilmesi.
Görüntüleme Yöntemleri: Röntgen, ultrason, MR gibi görüntüleme teknikleri.
Ölçümler: Tansiyon, nabız, vücut kitle indeksi gibi temel sağlık göstergelerinin ölçülmesi.
Özel Tarama Testleri: Yaşa, cinsiyete ve aile öyküsüne bağlı olarak önerilen mamografi, kolonoskopi, prostat spesifik antijen (PSA) testi gibi testler.
Aşılama ve Koruyucu Sağlık Önlemleri: Mevsimsel aşılar ve diğer koruyucu sağlık hizmetleri.
Periyodik sağlık taramaları, kişinin yaşına, cinsiyetine, aile öyküsüne ve yaşam tarzına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Özellikle kronik hastalıklardan korunma, yaşam kalitesinin artırılması ve erken teşhis ile tedavi şansının yükseltilmesi açısından önemlidir.
Periyodik Sağlık Taraması Hizmeti
Sağlık kurumları tarafından sunulan, OSGB işyeri hekimleri tarafından koordine edilen periyodik sağlık taraması hizmeti, düzenli kontrolleri içerdiği için çalışanların tüm risklerden arındırılmasını amaçlamaktadır. Çalışanın sağlının korunması ve işyeri güvenliğinin sağlanması açısından periyodik sağlık taraması hizmeti düzenli olarak verilmelidir.
Bu hizmetin ilk aşamasında ön görüşme ve bilgilendirme olmaktadır. Çalışanın aile sağlık öyküsü, ailesindeki genetik rahatsızlıklar ve kişinin mevcut sağlık durumu hakkında bilgi toplanan bu aşamada tanılama denilebilecek bir durum söz konusudur. Yapılacak testler ve muayeneler hakkında çalışana bilgi aktarılmaktadır.
Sonraki aşamada genel fizik muayenesi yapılmaktadır. Hekim bireyin genel sağlık durumunu test etmek için fiziksel muayene yapar. Çalışanın vücut kitle endeksi, tansiyon ve nabız bilgileri öğrenilir. Daha sonra laboratuarda kan şekeri, kolesterol, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarının ölçüldüğü laboratuar testleri, idrar yolu fonksiyonları ve diğer böbrek rahatsızlıklarını test ettikleri idrar testleri yapılmaktadır.
Çalışan ultrason, röntgen, mamografi ve MR gibi görüntüleme teknikleri ile filmleri çekilerek kayıt altına alınmaktadır. Bunların dışında çalışanın yaşına, öyküsüne ve cinsiyetine bağlı özel testler de yapılabilmektedir. Mesela kadınlar için mamografi, erkekler için prostat kontrolü gibi testler bu özel testlerin kapsamındadır.
Periyodik sağlık taraması hizmeti çerçevesinde koruyucu sağlık hizmetleri başlığı altında mevsimler aşılamalar olmaktadır. İhtiyacı olanlara diyet ve egzersiz önerileri, sigara bırakma programları da bu hizmet içeriğinde yer almaktadır.
Nihayetinde tüm bu tetkik ve muayeneler hekim tarafından değerlendirilmektedir. Risk içerenler çalışma hayatından bir müddet uzaklaştırılmakta, tedavileri yapılmaktadır. Bu hizmetler, kamu ve özel sağlık kuruluşları tarafından sunulmaktadır. İş yerlerinde işçi sağlığını korumak amacıyla da periyodik sağlık taramaları yapılmaktadır. Sağlık taramaları, hastalıkların erken teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi, yaşam kalitesinin artırılması ve sağlık harcamalarının azaltılması açısından büyük önem taşır.
Periyodik Sağlık Taraması Yönetmeliği
Periyodik Sağlık Taraması Yönetmeliği, işyerlerinde çalışanların sağlık durumlarının düzenli olarak kontrol edilmesini ve işyerindeki sağlık risklerine karşı korunmasını amaçlayan kanuni içeriktir. Bu yönetmelik, özellikle İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde oluşturulmuş olup, işverenlere çalışanların işe girişlerinde ve belirli periyotlarla sağlık muayenelerini yaptırma yükümlülüğü getirmektedir. Bu muayeneler, çalışanların maruz kaldığı risklere göre planlanır ve genellikle yılda bir kez olmak üzere, tehlikeli işlerde daha sık aralıklarla yapılır.
Yönetmelik, işverenlerin sağlık gözetimi sağlama sorumluluğunu vurgular ve işyeri hekimlerinin düzenli kontroller yapmasını şart koşmaktadır. İşe girişte ve periyodik kontrollerde düzenlenen sağlık raporları, çalışanların işlerine uygun olup olmadıklarını belirlemekte kullanılır. Çalışanların sağlık bilgilerinin gizliliği ve bu bilgilerin sadece yetkili kişiler tarafından erişilebilir olması da yönetmelik kapsamında garanti altına alınmıştır.
İşverenlerin, çalışanların sağlık muayenelerine katılmasını sağlama ve bu süreçte gerekli izinleri verme yükümlülüğü bulunmaktadır. Çalışanlar ise bu muayenelere katılmak ve doğru bilgi vermek zorundadır. Yönetmelik ayrıca, işyerinde sağlık ve güvenlik koşullarının sürekli olarak iyileştirilmesini hedefler ve iş kazaları ile meslek hastalıklarının önlenmesi için gerekli önlemlerin alınmasını zorunlu kılar.
Periyodik Sağlık Taraması Zorunlu mu?
Periyodik sağlık taraması zorunludur. Türkiye'de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmelikler gereği, işverenler, çalışanlarının sağlık durumlarını düzenli olarak kontrol ettirmekle yükümlüdür. Bu zorunluluk, işyerindeki sağlık risklerinin erken tespit edilmesi ve önlenmesi amacıyla getirilmiştir. Özellikle tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışanların periyodik sağlık kontrolleri daha sık aralıklarla yapılmalıdır.
İşverenler, çalışanlarının işe girişlerinde ve iş süresince belirli aralıklarla sağlık muayenelerini yaptırmalıdır. Bu muayeneler, işyeri hekimleri tarafından gerçekleştirilir ve sağlık raporları düzenlenir. Çalışanların, bu sağlık muayenelerine katılması ve gerekli bilgileri doğru bir şekilde vermesi gerekmektedir. Yönetmelik, işverenlerin sağlık kontrollerine yönelik yükümlülüklerini ve çalışanların bu süreçteki sorumluluklarını detaylı bir şekilde tanımlar.
Diğer yandan sağlık taramasının zorunlu olmasının aslında çalışanların sağlığını korumak açısından da önemi vardır. Hiçbir kontrol olmadan çalışma hayatına devam eden personelin riskleri tespit edilemezse bu hem çalışanın kendi sağlığı hem de diğer çalışanların sağlığı için risk teşkil edecektir.
Periyodik sağlık taraması yapılmazsa bunun hukuki karşılığı da olmaktadır. İş Güvenliği Kanunu ve buna bağlı olarak geliştirilen yönetmelikler periyodik sağlık taramasının çerçevesini çizmektedir. Bu nedenle işverenler genelde bu tür muayenelerin ve sağlık taramalarının zamanında yapılması için işyeri hekimleri ile işbirliği yapmaktadır. İş güvenliği uzmanları da bu süreci yakından takip ederek işyeri hekimi ile birlikte tüm çalışanların sağlık kayıtlarının tutulmasını takip etmektedir. Çalışanların çok tehlikeli işlerde işe bağlı sağlık risklerini bilmesi ve bunun hakkında kişisel önlemlerini alması sorumluluğu da bulunmaktadır.
Periyodik Sağlık Taraması Hangi Sıklıkla Yapılır?
Periyodik sağlık taramalarının sıklığı, çalışanın yaptığı işin tehlike derecesine, maruz kaldığı risk faktörlerine ve çalışanın yaşına, cinsiyetine ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak, periyodik sağlık taramalarının sıklığı şu şekildedir:
Az Tehlikeli İşler:
Bu kategorideki işlerde çalışanlar için periyodik sağlık taramaları genellikle 5 yılda bir yapılır.
Tehlikeli İşler:
Tehlikeli işler sınıfında yer alan işlerde çalışanlar için periyodik sağlık taramaları 3 yılda bir yapılır.
Çok Tehlikeli İşler:
Çok tehlikeli işler sınıfında yer alan işlerde çalışanlar için periyodik sağlık taramaları yılda bir kez yapılır.
Çalışanın yaşı, mevcut sağlık durumu veya maruz kaldığı spesifik riskler (örneğin, kimyasal maddeler, gürültü, toz vb.) nedeniyle daha sık aralıklarla sağlık kontrolleri gerekebilir. Bu durumlarda, işyeri hekiminin önerileri doğrultusunda daha sık taramalar yapılabilir.
Bu sıklıklar, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde belirlenmiştir. İşyeri hekimi, çalışanların sağlık durumlarını ve işyerindeki riskleri dikkate alarak, gerektiğinde daha sık aralıklarla sağlık taramaları yapılmasını önerebilir. İşverenler, çalışanlarının sağlık muayenelerini bu düzenlemelere uygun olarak yaptırmakla yükümlüdür.
